విద్యలోని ప్రక్రియలు – ముఖ్యమైన పాయింట్లు
Key Educational Processes
1. విద్య అనేది గతి శీలమైన ప్రక్రియ:-
గతి శీలమైన ప్రక్రియ అంటే విద్య ఎప్పటికప్పుడు మారుతూ ఉంటుంది.గతంలో విద్యార్థులు ఎలా నేర్చుకున్నారో, ప్రస్తుతం ఎలా నేర్చుకుంటున్నారో మారుతూ ఉంటుంది.
ఉదాహరణలు:
- గతంలో టెట్ (TET) చదివితే, ఇప్పుడు DSC చదువుతున్నారు.
- గతంలో సైకాలజీ నేర్చుకున్నవారు, ఇప్పుడు విద్యా దృక్పథాలు నేర్చుకుంటున్నారు.
విద్య అనేది నిరంతరం మారుతూ, నవీకరించబడుతూ ఉంటుంది.
2. విద్యలోని ప్రక్రియలు మూడు రకాలుగా వర్గీకరించబడ్డాయి:
- ఏక ధ్రువ ప్రక్రియ
- ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియ
- త్రి ధ్రువ ప్రక్రియ
1. ఏక ధ్రువ ప్రక్రియ (Unipolar Process)
- “ఏక” అంటే ఒకటే ధ్రువం – ఉపాధ్యాయుడు మాత్రమే ప్రధాన పాత్ర వహిస్తాడు.
- విద్యార్థి పాత్ర – నిష్క్రియాత్మకం (Passive).
- విద్యార్థులు ప్రశ్నలు అడగడం, స్పందించడం ఉండదు.
- ఉపాధ్యాయుడు మాత్రమే బోధన చేస్తాడు.
- విద్యార్థులు కేవలం వినే పాత్రలో ఉంటారు.
- ఇది అత్యంత ప్రాచీనమైన విధానం – పాతకాలంలో వేద కాలం నుండి ఇదే విధానం ఉంది.
- ఉదాహరణ:
- ఉపాధ్యాయుడు లెక్చర్ ఇవ్వడం – విద్యార్థులు శ్రద్ధగా వినడం మాత్రమే.
2. ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియ (Bipolar Process)
- “ద్వి” అంటే రెండు ధ్రువాలు – ఉపాధ్యాయుడు మరియు విద్యార్థి ఇద్దరూ ప్రాధాన్యత కలిగి ఉంటారు.
- జాన్ ఆడమ్స్ (John Adams) ప్రతిపాదించాడు.
- రాస్ (Ross) ఈ ప్రక్రియను అయస్కాంతం (Magnet) లాగా పోలిక ఇచ్చాడు:
- అయస్కాంతానికి రెండు ధ్రువాలు – ఉపాధ్యాయుడు, విద్యార్థి పరస్పరం ఆకర్షించుకోవడం.
- ఉపాధ్యాయుడు విద్యార్థితో పరస్పర చర్య ద్వారా బోధిస్తాడు.
- విద్యార్థి ప్రశ్నలు అడుగుతాడు, సందేహాలను నివృత్తి చేసుకుంటాడు.
- ఉదాహరణలు:
- గ్రూప్ డిస్కషన్‌లు, డిబేట్లు, ప్రాజెక్ట్ ప్రదర్శనలు.
- విద్యార్థి స్వేచ్ఛగా అభిప్రాయం వ్యక్తం చేయడం.
3. త్రి ధ్రువ ప్రక్రియ (Tripolar Process)
“త్రి” అంటే మూడు ధ్రువాలు – ఉపాధ్యాయుడు, విద్యార్థి మరియు సమాజం.
జాన్ డూయి (John Dewey) సంరక్షించగా, ఆడమ్సన్ (Adamson) ప్రతిపాదించాడు.
సమాజం ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తుంది.
లెర్నింగ్ బై డూయింగ్ (Learning by Doing) సిద్ధాంతంపై ఆధారపడింది.
విద్యార్థి చదివినది సమాజంలో అమలు చేయాలి.
ప్రాజెక్ట్ పద్ధతి (Project Method) కూడా దీనిలో భాగం.
- స్టీవెన్సన్ (Stevenson) మరియు కిల్ పాట్రిక్ (Kilpatrick) ప్రాజెక్ట్ పద్ధతిని అభివృద్ధి చేశారు.
- విద్యార్థి శాస్త్ర పరిశోధన, ప్రాజెక్ట్‌లు, సమాజ సేవ వంటి వాటిలో పాల్గొంటాడు.
ఉదాహరణలు:
- విద్యార్థులు సమాజంలో సమస్యలు పరిష్కరించడానికి ప్రాజెక్ట్‌లు చేయడం.
- జాతీయ పండుగలు, శాస్త్ర ప్రదర్శనలు, సర్వేలు చేయడం.
- విద్యార్థి సమాజంతో కలిసి వ్యవహరించడం.
ప్రత్యేకంగా గుర్తుపెట్టుకోవాల్సిన పాయింట్లు:
- ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియ – జాన్ ఆడమ్స్.
- త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియ – ఆడమ్సన్ ప్రతిపాదకుడు, జాన్ డూయి సంరక్షకుడు.
- రాస్ – ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియను అయస్కాంతంతో పోల్చాడు.
- త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియ – లెర్నింగ్ బై డూయింగ్ సూత్రంపై ఆధారపడింది.
- “Quality Education for Quantity Children” – త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియకు సంబంధించిన ముఖ్యమైన కోటేషన్
Results
#1. విద్య అనేది ఏ విధమైన ప్రక్రియగా చెప్పవచ్చు?
👉 Explanation: విద్య ఎప్పటికప్పుడు మారుతూ ఉండే ప్రక్రియ. గతంలో నేర్చుకున్న అంశాలు ప్రస్తుతం మారిపోతాయి. విద్య నిరంతరం అభివృద్ధి చెందుతూ కొత్త విషయాలను అందిపుచ్చుకోవడం జరుగుతుంది.
#2. విద్యలోని ప్రక్రియలు మొత్తం ఎన్ని రకాలుగా ఉంటాయి?
👉 Explanation: విద్యలోని ప్రక్రియలు మొత్తం మూడు రకాలుగా ఉంటాయి. అవి:
- ఏక ధ్రువ ప్రక్రియ
- ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియ
- త్రి ధ్రువ ప్రక్రియ
#3. ఏక ధ్రువ ప్రక్రియలో ప్రధానంగా ఎవరు కేంద్రంగా ఉంటారు?
👉 Explanation: ఏక ధ్రువ ప్రక్రియలో ఉపాధ్యాయుడు కేంద్రంగా ఉంటాడు. ఉపాధ్యాయుడు బోధన చేస్తాడు, కానీ విద్యార్థి పాత్ర నిష్క్రియాత్మకంగా ఉంటుంది.
#4. ఏక ధ్రువ ప్రక్రియలో విద్యార్థి పాత్ర ఎలా ఉంటుంది?
👉 Explanation: ఏక ధ్రువ ప్రక్రియలో విద్యార్థి నిష్క్రియాత్మకంగా ఉంటాడు. ప్రశ్నలు అడగడం లేదా ప్రతిస్పందించడం జరగదు.
#5. ఏక ధ్రువ ప్రక్రియను ఏ కాలానికి సంబంధించిన విధానంగా పరిగణించవచ్చు?
👉 Explanation: ఏక ధ్రువ ప్రక్రియ పురాతన కాలంలో ఉపయోగించబడేది. ఇది అత్యంత ప్రాచీనమైన విధానం.
#6. ఏక ధ్రువ ప్రక్రియలో ఉపాధ్యాయుడు ఏ అంశాన్ని పట్టించుకోడు?
👉 Explanation: ఏక ధ్రువ ప్రక్రియలో ఉపాధ్యాయుడు సిలబస్ పూర్తిచేయడంపై మాత్రమే దృష్టి పెడతాడు. విద్యార్థి అర్థం చేసుకున్నారా లేదా అనే అంశాన్ని పట్టించుకోడు.
#7. ఏక ధ్రువ ప్రక్రియలో ప్రధాన లక్ష్యం ఏమిటి?
👉 Explanation: ఏక ధ్రువ ప్రక్రియలో ఉపాధ్యాయుడు పూర్తిగా పాఠాన్ని పూర్తిచేయడంపైనే దృష్టి పెడతాడు.
#8. విద్య ఒక గతిశీల ప్రక్రియ అని ఎందుకు అంటారు?
విద్యలో కొత్త విషయాలు చేరడము, పాఠ్యాంశాలు మారడము, విద్యార్థి అభ్యాస విధానం మారడము
#9. ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియలో పాత్రలు ఎవరి మధ్య ఉంటాయి?
👉 Explanation: ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియలో ఉపాధ్యాయుడు మరియు విద్యార్థి మధ్య పరస్పర చర్య జరుగుతుంది.
#10. త్రి ధ్రువ ప్రక్రియలో ప్రధాన పాత్రలు ఎవరివి?
#11. ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియలో విద్యార్థి మరియు ఉపాధ్యాయుడి మధ్య సంబంధాన్ని ఎవరు అయస్కాంతంతో పోల్చారు?
👉 Explanation: రాస్ ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియను అయస్కాంతంతో పోల్చాడు. అయస్కాంతంలో రెండు ధ్రువాలు ఆకర్షించుకునేలా ఉపాధ్యాయుడు మరియు విద్యార్థి పరస్పరం ఆకర్షించుకుంటారని పేర్కొన్నారు.
#12. ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియను స్ఫూర్తిగా తీసుకుని త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియను అభివృద్ధి చేసిన వ్యక్తి ఎవరు?
👉 Explanation: ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియ ఆధారంగా త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియను ఆడమ్సన్ అభివృద్ధి చేశారు.
#13. త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియలో సమాజం పాత్ర ఎందుకు ముఖ్యమైంది?
👉 Explanation: త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియలో విద్యార్థి అనుభవంతో నేర్చుకోవడం, ఉపాధ్యాయుడు సమాజంతో సహకరించడం ముఖ్యాంశాలు.
#14. Democracy and Education అనే గ్రంథ రచయిత ఎవరు?
👉 Explanation: జాన్ డూయి “Democracy and Education” అనే గ్రంథాన్ని రాశారు. ఇందులో సమాజంలో విద్యార్థి పాత్రపై విశదీకరించారు.
#15. Learning by Doing అనే సిద్ధాంతాన్ని ఎవరు అభివృద్ధి చేశారు?
👉 Explanation: జాన్ డూయి “Learning by Doing” అనే సిద్ధాంతాన్ని అభివృద్ధి చేశారు. విద్యార్థి అనుభవం ద్వారా నేర్చుకోవడం ఇందులో ముఖ్యాంశం.
#16. ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియకు సంబంధించిన ముఖ్యమైన లక్షణం ఏమిటి?
👉 Explanation: ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియలో ఉపాధ్యాయుడు మరియు విద్యార్థి మధ్య పరస్పర చర్చ జరుగుతుంది.
#17. త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియలో “సమాజం” ప్రధాన పాత్ర ఎందుకు పోషిస్తుంది?
👉 Explanation: త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియలో విద్యార్థి అనుభవం ద్వారా నేర్చుకోవడం, ఉపాధ్యాయుడు సమాజంతో అనుసంధానం చేయడం, సమాజం ద్వారా విద్యార్థి అభివృద్ధి చెందడం జరుగుతుంది.
#18. ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియలో ప్రధాన పాత్ర పోషించేది ఎవరు?
👉 Explanation: ద్వి ధ్రువ ప్రక్రియలో ఉపాధ్యాయుడు మరియు విద్యార్థి పరస్పర చర్య ద్వారా విద్య జరుగుతుంది.
#19. Quality Education for Quantity Children అనే సిద్ధాంతాన్ని ఎవరు ప్రతిపాదించారు?
👉 Explanation: జాన్ డూయి అధిక సంఖ్యలో విద్యార్థులకు ఉత్తమమైన విద్య అందించాలనే ఉద్దేశంతో “Quality Education for Quantity Children” అనే సిద్ధాంతాన్ని ప్రతిపాదించారు.
#20. Learning by Doing సిద్ధాంతంలో ప్రధాన లక్ష్యం ఏమిటి?
👉 Explanation: “Learning by Doing” సిద్ధాంతంలో విద్యార్థి అనుభవం ద్వారా నేర్చుకోవడం ముఖ్య ఉద్దేశ్యం.
#21. త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియలో సమాజం ప్రధాన పాత్ర పోషించడానికి కారణం ఏమిటి?
👉 Explanation: త్రీ ధ్రువ ప్రక్రియలో విద్యార్థి అనుభవం ద్వారా నేర్చుకోవడం, ఉపాధ్యాయుడు సమాజంతో అనుసంధానం చేయడం, సమాజం ద్వారా విద్యార్థి అభివృద్ధి చెందడం జరుగుతుంది.
